Vandaag was de uitreiking van de Tegel voor excellent nieuwscamerawerk!
Ik was er niet bij want ik zit in Zuid Frankrijk met allemaal fijne vrienden. Ik ben SUPER trots dat ik deze Tegel heb gewonnen. Ik bedank mijn lieve schatje (Suus) die de boel thuis regelde toen ik vorig jaar maanden lang in het buitenland was voor werk. En ik bedank Marijn Duintjer Tebbens met wie ik in Pakistan was om het item te draaien waarmee ik deze Tegel heb gewonnen!!!! Zonder Marijn en zijn gedrevenheid was dit niet gelukt. En natuurlijk bedank ik iedereen van Nieuwsuur!!!!!
Tijdens de Coronapandemie veranderde er voor mij als cameraman een aantal zaken. Het gros van de items ging over Corona, Corona en nog eens Corona. Reportages maken in het buitenland, een leuk onderdeel van mijn vak, stopte bijna helemaal. Ik ben tijdens Corona nog wel een aantal keren naar de Amerikaanse verkiezingen geweest, dan zaten we eerst in een lege Boeing 747 en reden we even later door een volledig verlaten San Francisco heen, om vervolgens op de hotelkamer een opwarm maaltijd uit de magnetron te eten. Of we gingen met de auto naar Berlijn zonder onderweg ook maar één Nederlander tegen te komen. Het was een hele bijzondere periode. Toen de Corona afliep was er voor mij één ding duidelijk geworden, het vele vliegen was definitief voorbij.
Maar toen begon de oorlog in Oekraine. En wat bleek, het reizen was helemaal niet voorbij maar werd juist nog intensiever dan in de periode voor Corona. Het jaar 2022 werd voor mij het jaar dat ik in totaal drie van de negen maanden in het buitenland zat en ik tussendoor in Nederland aan het compenseren was. Werken in Nederland, daar kwam ik bijna niet meer aan toe en Suus en Yme moesten het vaak stellen zonder mij.
Het vele reizen begon vanaf het moment dat Rusland bezig was met zijn troepenopbouw rondom Oekraine. Eelco en ik gingen kijken in de landen die grenzen aan Rusland. Want hoe kijkt men in Finland, Letland, Litouwen en Estland tegen de Russische troepenopbouw aan rondom de Oekraine. De inwoners van deze landen maakten zich zorgen en daar wilden wij natuurlijk alles van weten. Het was weer als vanouds, vliegtuig in, vliegtuig uit, huurauto oppikken en vele honderden kilometers rondrijden door prachtige landen. Iedere nacht een ander hotel en draaien van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat om daarna op de hotelkamer een item in elkaar te monteren voor de uitzending.
Op een gegeven moment kwam de vraag of ik, als er oorlog zou komen, ook naar de Oekraïne zou willen afreizen. Ik heb al veel meegemaakt tijdens mijn werk. Overstromingen, aardbevingen, orkanen en opstanden maar een echte oorlog dat was nieuw voor mij. Rondlopen in een kogelvrijvest in een land waar er op je geschoten wordt, dat is niets voor mij, dacht ik. Ik heb daarom bedankt voor de eer en gezegd dat ik daar geen behoefte aan had.
Die oorlog begon en enkele collega’s van mij gingen erheen. Ik vond het spannend en volgde ze op Facebook en Twitter. Ik zag beelden voorbij komen van kapot geschoten dorpen, huilende mensen en andere ellende. Ik vroeg me af hoe het was om te draaien in de Oekraine, zou echt alles kapot geschoten zijn of zou er ook nog iets overeind staan. Ik moest denken aan die keren dat ik in Haiti was na een aardbeving. Toen ik daar mijn shots draaide koos ik eerder voor het shot van een gebouw dat was ingestort en niet voor het gebouw, dat iets verderop stond, en niet was ingestort. In de uitzending leek dan al snel dat alles was ingestort terwijl dat niet zo was. Of als ik een onderwerp draai over de drukte op de Nederlandse wegen, dan film ik wegen vol met auto’s en niet wegen die leeg zijn. In de uitzending lijkt dan dat het op alle wegen druk is terwijl er ook wegen zijn waar het niet druk is. Meestal is het zo dat het in het echt minder erg is dan in de montage. Want in de montage wordt alles gecomprimeerd en wordt er gefocust op één onderwerp.
Mijn collega Jaap ging naar de Oekraine. Op Facebook schreef hij het volgende:
Jaap bevestigde wat ik eigenlijk al wist. Als je er zelf bij bent is het veel minder heftig dan het op tv lijkt. De ellende zie je op tv wel, dat je in de avond lekker zit te eten in een goed restaurant, dat zie je op tv niet. Ik heb toen overlegd met Suus en zij vond het prima als ik naar de Oekraïne ging. Ik heb vervolgens mijn werk gebeld en gezegd dat ik bij nader inzien tóch best naar de Oekraïne toe wilde. Toen ging het snel. Het NOS Journaal was nog op zoek naar een cameraman voor een reis twee weken later die twee en een halve week ging duren. Ik ben toen in de meivakantie met mijn zoontje Yme nog naar Frankrijk op vakantie geweest, in mijn hoofd was ik tijdens die vakantie best veel bezig met de reis die ging komen want ik vond het best spannend. Toen het uiteindelijk zover was, en we de grens van Polen naar de Oekraïne over reden, was de spanning direct na de grensovergang weg. Want aan de ene kant van de grens is het precies hetzelfde als aan de andere kant. Als je door de Oekraïne heen rijdt dan heb je het grootste gedeelte van de tijd niet in de gaten dat je in een land in oorlog bent. In de reizen die op deze reis volgden is er ook geen enkel moment geweest dat ik me ongemakkelijk voelde of het gevoel had dat ik in gevaar was.
De eerste reis was met Wessel de Jong (verslaggever TV) en Roel Pauw (verslaggever radio). Eerst zijn we een aantal dagen in Lviv geweest en daarna door naar Kyiv. We zijn een aantal keren richting Tsjernobyl gereden om daar een aantal reportages te draaien en we hebben gedraaid in en rond Kyiv zelf. Dit soort reizen zijn intensief, zo’n reis duurt tussen de twee en drie weken maar door alle indrukken heb je na afloop heb je het gevoel dat je twee tot drie maanden bent weggeweest.
Ik was nog niet terug van deze reis of het verzoek voor een volgende reis naar de Oekraïne kwam alweer binnen. Dit keer met Wouter Zwart. Met Wouter had ik, net zoals met Wessel en Roel, nog niet eerder gedraaid. We hadden wel eens een handje geschud maar daar was het bij gebleven. Twee en een halve week op reis met iemand die je vrijwel niet kent gaat niet automatisch goed. Er zou irritatie kunnen ontstaan over kleine dingen maar het kan natuurlijk ook zijn dat de één een stapje verder wil gaan dan de ander. Ik heb me weliswaar nooit onveilig gevoeld, maar uiteindelijk liepen we wel door mijnenvelden en waren we soms dichtbij het front. Ik kan achteraf zeggen dat al mijn reizen naar de Oekraïne heel prettig zijn verlopen. Met Wouter ben ik diep naar het oosten gereisd. Een totaal andere reis dan de eerste en daarom zeker net zo bijzonder om mee te maken. Vooral in de zomer is de Oekraïne een prachtig land om doorheen te reizen.
In de laatste week van reis twee kwam het verzoek voor een derde reis naar de Oekraine. Dit keer niet voor het NOS journaal maar voor een andere afdeling van de NOS. Het ging om een 50 minuten durend programma over wat er met het ingezamelde geld van giro 555 was gebeurd. De eerste twee reizen waren we met een klein team, een verslaggever, chauffeur, fixer en soms een tolk. Bij deze derde reis kwam er een presentator bij, Jeroen Pauw, een regisseur, een redacteur en een producer. Met dit team zijn we vanuit Polen twee weken door de Oekraïne gereisd, een reis van bijna 4000 km. We zijn in het plaatsje Izioem geweest dat net bevrijd was door het Oekraïense leger. Het was een hele bijzondere ervaring en we hebben een prachtig programma gemaakt.
Na deze reis heb ik een ruime week vrij gehad en toen ben ik voor Nieuwsuur 8 dagen naar Pakistan geweest om daar een drietal items te draaien over de overstromingen. Deze reis, die ik maakte met verslaggever Marijn Duintjer Tebbens, was één van de bijzonderste reizen die ik in mijn carriere heb gemaakt. Azië is sowieso al totaal anders dan Europa en dat gecombineerd met de Islam en extreme armoede met daarbij een rampzalige overstroming maakt dat je je in een andere wereld waant. Alles is anders, het maakt niet uit wat voor foto je maakt, hij is altijd bijzonder.
Na Pakistan ben ik een weekje thuis geweest en toen begon mijn laatste reis van dit jaar. Ik ben samen met Eelco naar Amerika geweest om daar een drietal reportages te maken over de Mid Terms. We hebben ruim 2000 kilometer door Pennsylvania gereden. Iedere nacht een ander hotel en we hebben veel dingen gezien.
Over iedere reis die ik dit jaar heb gemaakt had ik met gemak een heel uitgebreid verhaal kunnen schrijven voor mijn website. Ik had er de puf niet voor en uiteindelijk prop ik alle reizen nu in dit verslag. Alles bij elkaar heb ik dit jaar een heleboel bijzondere dingen meegemaakt, maar nu is het eventjes klaar met reizen. Na al die verschillende hotels ligt mijn eigen bed toch het allerlekkerst. Iedere avond uit eten met Eelco, Wessel, Roel, Wouter, Marijn, Jeroen, Babs, Arjen of Paul, het was geweldig leuk, maar thuis eten met Suus en Yme is het fijnst. En waar ik ook heel veel zin in heb is, lekker draaien in Nederland, met al die verslaggevers bij Nieuwsuur die voornamelijk in het binnenland bezig zijn en ik dus al bijna een jaar niet meer heb gezien!!! Ik ben weer beschikbaar in Nederland voor vrienden en collega’s!
“Laat de camera alvast draaien als we naar de deur toelopen, want je weet nooit wat er gebeurt.” Tonko zegt het ieder jaar weer als we op pad gaan om aan te bellen bij de genomineerden. Het gaat om 18 schrijvers die thuis in spanning zitten te wachten of wij langs komen of niet, want slechts zes van hen wordt genomineerd voor de Libris literatuurprijs en de rest valt af.
Eelco en ik op reis.
Tonko belt aan en de deur gaat al snel open. “Wat ben ik blij dat jullie er al zo vroeg zijn”, zegt schrijver nummer één. “Anders had ik de hele dag in spanning moeten wachten of jullie wel of niet zouden komen.”
De Libris literatuurprijs, hoe vaak ben ik wel niet met Tonko langs die deuren gegaan, het zal eerder twintig keer dan tien keer zijn. Altijd zijn de schrijvers gespannen. Logisch want ze zijn heel lang bezig geweest met dat ene boek. Want een boek schrijf je niet in een dag of een week maar daar zijn ze soms meer dan een jaar mee bezig. Als je dan kans maakt op die prijs dan is het niet alleen voor de eer maar ook voor de poen. Want als je genomineerd bent dan wordt je boek beter verkocht en als je wint dan ontvang je ook nog eens 40.000 euro!
“Goeiemorgen”, klonk een stem.
“Ik mag je feliciteren want je bent genomineerd voor de Tegel”.
Ik zat gisteren thuis op de bank en was van plan om een rondje te gaan fietsen. Ik was bezig om met een klein schroevendraaiertje een heel klein schroefje uit mijn hartslagmeter te schroeven omdat ik het batterijtje wilde vervangen. Opeens ging mijn telefoon die naast mij op de bank lag. Een voor mij onbekend nummer stond in het scherm. Een energieleverancier kon het niet zijn want die bellen al een tijd niet meer. Ik maakte een beweging met mijn hand naar mijn telefoon, het kleine schroefje vloog door de kamer. Onbekende bellers beantwoord ik altijd alleen met een simpel, “Hallo”. “Goeiemorgen”, klonk een stem. “Ik mag je feliciteren want je bent genomineerd voor de Tegel”. De Tegel. Ik had er alweer even niet aan gedacht.
Ik ben in het verleden al eerder genomineerd voor de Tegel. De verkiezingen in Iran, de aardbeving in Haiti, Cholera in Haiti en in 2018 een verhaal over het Amerika tijdens Trump. Met deze laatste nominatie won ik toen de Storimans Tegel. En toen kwam twee maanden terug de vraag of ik weer iets wil insturen.
Vorig jaar was het jaar van Corona. Ik heb een aantal reportages van collega’s voorbij zien komen die “Tegelwaardig” waren. Meerdere reportages in ziekenhuizen, waar mijn collega’s het risico liepen zelf besmet te worden. Ik ben niet in die Coronaziekenhuizen geweest. Ik ging wel naar de inauguratie in de VS. Ik heb gefilmd in een leeg San Francisco, ik heb zelf Corona opgelopen in de VS en ik ben vorig jaar met Eelco naar Servië geweest voor een verhaal over Chinese invloeden op het westen.
Deze laatste repo heb ik ingestuurd voor de Tegel. Tijdens het draaien van deze repo hebben we ook beelden gemaakt rondom een grote bouwplaats net buiten Belgrado waar de Chinezen een gigantisch grote fabriek aan het bouwen waren. Er werd hier gewerkt door Chinese bouwvakkers die aan de rand van de bouwplaats waren gehuisvest en de hele operatie was in Chinese handen. We waren aan het filmen op de openbare weg aan de rand van het terrein. Toen ik al mijn shots al gemaakt had, kwamen er een drietal Chinezen naar ons toe die wilden dat wij stopten met filmen. Het was een beetje een kadootje voor ons.
Een beetje actie in een repo is niet verkeerd. Een Chinees ging tussen mijn camera en de geïnterviewde instaan. Even daarna probeerde ik nog wat shots te draaien richting het bouwterrein en ook toen stond er weer een Chinees voor mijn lens. Ik dacht hem te slim af te zijn en ik ging vlak achter een geparkeerde auto staan zodat ik over het dak van de auto heen kon filmen richting bouwterrein. De Chinese man kon mij niet meer afdekken, dacht ik. De enig optie voor hem was om op de auto te gaan staan. In twee grote stappen deed hij het, eerst op de motorkap en toen met een tweede grote stap op het dak van de auto. Een grote deuk ontstond in het dak, het maakte hem niet uit, hij deed er alles aan om mij het filmen te belemmeren. De Chinezen haalden met deze actie zelf het Servische nieuws.
Ik had mijn nominatie telefoontje niet verwacht. Dus voor mij niet de spanning die de schrijvers hadden. Mijn inkomsten staan van tevoren al vast en ik werk ook niet één jaar lang aan één item. Dat betekent niet dat ik minder blij ben met deze nominatie, want ik draai ieder jaar weliswaar veel meer items dan schrijvers boeken schrijven, maar er zijn jaarlijks slechts een handjevol items die het nomineren waard zijn en deze inzending is er één van. Ik heb het schroefje weer gevonden en ik ben vereerd met mijn nominatie.
UPDATE Van onze reis is een mooie lange YouTube gemonteerd!
Voor wie alle repo’s, die Eelco Bosch van Rosenthal en ik in de Verenigde Staten hebben gedraaid, wil terugkijken, heeft Nieuwsuur een mooi overzicht gemaakt. Klikkerdeklik.
“TRINGGGGG”. Het is tien uur in de ochtend in Cartersville, Georgia USA. We bellen aan bij een witte Amerikaanse doorsneewoning waarvan je er onderweg heel veel tegenkomt. Niemand geeft thuis…
Ik ben voor Nieuwsuur op pad met Eelco Bosch van Rosenthal in de Verenigde Staten in aanloop naar de verkiezingen. We draaien een aantal reportages die in Nederland gemonteerd worden en in oktober worden uitgezonden. We reizen in ruim twee weken tijd per auto zo’n 4000 kilometer van Miami, via zeven verschillende hotels, naar New York.
We zijn die ochtend bijtijds uit Atlanta vertrokken en maken onderweg een tussenstop in Cartersville in Georgia. Het is een klein plaatsje van iets meer dan 15.000 inwoners.
Eelco belt nog een keer aan en stuurt vervolgens een sms naar Joey dat we er zijn. We hebben om tien uur afgesproken en zijn precies op tijd voor de afspraak met deze 30 jarige inwoner van Cartersville. Hij reageert niet op de bel. We zijn bang dat hij niet thuis is. Eelco drukt nogmaals, maar nu langdurig, de deurbel in maar er komt geen teken van leven uit de woning. We hebben iets van twee uur uitgetrokken om bij Joey te gaan draaien. Dat is niet heel lang, dus ik ga vast wat shots maken van het huis, die komen sowieso goed van pas in de montage. Ondertussen loopt Eelco, bellend naar Joey, langs de schutting van de tuin, hopend op een teken van leven.
Op de oprit van het huis staat een oude pickup truck. Dit soort wagens zie je vaak in Amerikaanse speelfilms uit de jaren 50. Er staat een Amerikaanse brievenbus voor het huis, de witte villa ziet er een beetje verwaarloosd uit.
Huis van Joey.
Ik loop al wat langer mee in dit vak dus ik weet precies hoe het gaat. We hebben een afspraak bij iemand voor een interview. Samen met een verslaggever kom je aan bij degeen die geïnterviewd gaat worden, je begroet elkaar en er volgt een kort gesprekje. Soms wordt er een kopje koffie aangeboden en gaan we even zitten. Bij aankomst kijk ik altijd al rond wat de situatie is. Wat zou een geschikte plek kunnen zijn voor een interview. Als je bijvoorbeeld bij een advocaat bent dan is de keuze meestal erg beperkt. Doen we het interview zittend achter het bureau of juist voor het bureau. Dat laatste is meestal mooier omdat je dan meer achtergrond hebt. De gang is soms ook een optie, maar dan heb je vaak weer herrie van andere aanwezigen in het pand. Iemand interviewen in een kantoorachtige setting is niet het allerleukst voor een cameraman. Visueel kan je niet veel kanten op ook al weet ik er met een paar lampjes vaak best vaak nog iets van te maken.
Als het interview klaar is dan zijn er altijd nog, “wat shots nodig om er TV van te maken”. Deze shots zijn ook erg handig om een voice-over onder kwijt te kunnen of het interview te kunnen snijden. Wat nog veel fijner is dat zijn scenes waarin, “iets gebeurt”. Kortom, als het interview klaar is dan kom ik in actie. Vaak duurt het interview langer dan gepland en is er nog maar weinig tijd voor de extra shots. Ik probeer tijdens een interview alvast te bedenken wat ik nog kan “maken” aan shots en welke scenes we nog kunnen draaien in de tijd die nog over is. Altijd lastig, want je wilt natuurlijk creatief zijn. Iets doen wat andere collega’s nog niet hebben gedaan. Dat laatste heb ik bij de advocaat allang geleden opgegeven.
-Totaalshot advocaat de kamer binnen laten lopen en gaan zitten achter het buro. -Close handen op toetsenbord. -Shot ogen over het beeldscherm heen. -Close shot van de muis die bewogen wordt. -Over shoulder van het scherm met een toepasselijke tekst. -Een rapport dat wordt opengeslagen en misschien nog even bellen. Veel uitdagender is bijvoorbeeld een boer, kok, schilder of vrachtwagenchauffeur. Een interview doen al rijdend op de trekker of tijdens het schilderen. Een scene met de kok die groenten snijd, vlees aanbraadt en met een beetje geluk hou je er zelf nog een lekkere maaltijd aan over.
Nu weer terug naar Joey. Na een minuut of twintig bellen, aankloppen en rammelen aan deur horen we wat gestommel. De deur gaat open en Joey begroet ons. Hij had tot vroeg in de ochtend gewerkt, slechts twee uur geslapen en vervolgens de bel niet gehoord. We gingen naar binnen en liepen door het huis, het was een puinhoop. Vervolgens de tuin in en daar een plekje uitgezocht waar we konden gaan zitten voor het interview. Joey zat in de zon en de achtergrond was donker. Te donker. Door het grote contrast was de achtergrond bijna helemaal zwart. Een beter plek kon ik op dat moment niet bedenken en we hadden al weer flink tijd verloren. Dus ik heb het shot lekker close gehouden dan blijft er weinig achtergrond over.
Terwijl Eelco bezig was met het interview bedacht ik achter mijn camera de openingsscene. Dit was visueel 1000x beter dan een advocatenkantoor. Die auto en het huis inspireerden me. Eigenlijk stelde die scene die ik bedacht niet veel voor. Ik besloot Joey zijn huis uit te laten lopen, naar zijn auto te gaan, om vervolgens zijn motor olie te checken en dan de auto te starten en weg te rijden. De uitdaging voor mij is om zo’n scene op te delen in verschillende shots zodat je de scene in de montage “lekker vlot” in elkaar kan zetten. Dus ik bedacht: -Shot trap waar Joey afloopt. -Totaal huis met auto waarin Joey deur auto openmaakt. -Close shot motorkap die opentikt. -Totaaltje teruglopen naar voren. -Laag shot motorkap die door Joey wordt opengetrokken. -Close shot pijlstol uit motortrekken. -Closeshot gezicht Joey die oliepijl bekijkt. -Shot instappen in auto. Dat laatste shot draaide ik terwijl ik op de bijrijdersstoel zat. Toen Joey instapte viel het me op dat de auto erg gammel was. De hendels om de ramen te bedienen waren weg. Het was een grote puinhoop en de auto was gewoon erg verwaarloosd en oud. Ik maakte een close shot van het contactslot en vroeg Joey om de wagen te starten. Joey stak het sleuteltje in het contact en draaide hem om. De camera liep en ik verheugde me op het rauwe geluid van de startende motor. Ik verwachtte een hoop herrie maar ik hoorde, “klik”. Er gebeurde verder niets. Joey keek me aan en ik zag wat zweetpareltjes ontstaan op zijn voorhoofd. Sleutel eruit en er weer in, Joey draaide…. “klik”.
Dit ging niet volgens mijn plan. De accu was leeg en de auto wilde niet starten. Weg scene en weg item, want Joey had bijna geen tijd meer over omdat hij een andere afspraak had. Joey gaf niet op. Hij haalde de handrem van de auto af en stak zijn linkervoet uit het portier waarmee hij de auto achteruit ging duwen. Hij probeerde een beetje snelheid te maken om vervolgens de auto op die manier te starten. Hij liet de koppeling opkomen, de auto schokte en stond vervolgens stil. Waar is Eelco, dacht ik. Misschien kan hij even duwen. Ik keek door het raam en Eelco was druk aan het bellen in onze eigen auto. Als ikzelf zou gaan duwen en de auto zou starten dan was de continuïteit tijd weg en zou het lastig worden in de montage. Maar zonder starten hadden we ook niks. Ik stapte de auto uit en zette de camera aan de kant. Ik duwde met al mijn kracht de auto naar achteren en toen de wagen wat snelheid had liet Joey de koppeling los. De auto schokte en haperde en vervolgens sloeg de motor aan. De auto stond nu midden op de weg, dus het shot dat Joey achteruit wegreed van zijn oprijlaan, had ik niet. Ik vroeg Joey weer naar voren te rijden en op mijn teken naar achter te rijden. “YES’, riep ik. De camera liep en Joey reed achteruit. “STOP”, riep ik. Ik rende naar Eelco, die nog zat te bellen. “We gaan rijden, rij jij achter ons aan”, vroeg ik. “Prima, zorg jij ervoor dat Joey vertelt dat hij is opgegroeid in de caravan waar jullie nu heenrijden?” “Doe ik”, zei ik. Ik stapte bij Joey in. Hij draaide aan het stuur en we reden weg.
We zijn nu een week of drie verder. Na het draaien had Eelco zijn bedenkingen over dit portretje van Joey, wellicht iets voor YouTube, vertelde hij me. Maar toen ik hem onlangs weer sprak vertelde hij dat het portretje in de montage toch best wel leuk was geworden. Toen ik gisteren het eindresultaat in de uitzending zag was ik blij verrast. De editor, Peter Paul Klaus (die samen met Eelco het item monteert), had het niet beter kunnen doen. Dan is het voor mij zo fijn dat het zo lekker in elkaar is gezet. Vaak net iets beter dan ik op het moment van draaien zelf bedacht had. Peter Paul Klaus, bedankt daarvoor!
In de maanden september, oktober en november reis ik samen met Eelco Bosch van Rosenthal door de Verenigde Staten van Amerika. De afgelopen vier jaar is er hier veel gebeurd en de Corana drukt zijn stempel op het dagelijks leven van iedere Amerikaan.
Vanaf half oktober zijn onze reportages te zien bij Nieuwsuur.
Dit jaar bleef vanwege de Corona maatregelen de Dam leeg tijdens de dodenherdenking. De koning, de koningin, de burgemeester en de premier waren de enige die zich op de Dam mochten bevinden. En dan natuurlijk een handjevol cameramensen, fotografen en verslaggevers.
Vlak voor de herdenking op de Dam.
Kysia Hekster en ik waren vorige maand mee met de Koning naar Indonesië voor een staatsbezoek. Na afloop van dit fantastische avontuur hebben Kysia en ik afgesproken om wat vaker samen te draaien in Nederland. Dat is de afgelopen weken goed gelukt en op 4 mei was het weer raak.
Voor het NOS journaal was ik geaccrediteerd voor de dodenherdenking op de Dam. Ik was in de ochtend samen met mijn zoontje Yme al even wezen kijken op de de plek waar ik die avond zou staan. Op het balkon van Koninklijke Industrieele Groote Club zouden we voor het acht uur journaal “live” gaan dus daar zijn Yme en ik naar binnen gegaan om te checken waar de spanning zit voor de grote HMI die ik meenam en te kijken wat het uitzicht was van het balkon waarvandaan ik mijn shot ging maken. De grote lamp (HMI) was nodig omdat een gedeelte van de achtergrond die avond vol in de zon zou staan en wij op het balkon juist in de schaduw stonden. Om dat grote lichtcontrast op te heffen was er dus flink wat extra licht nodig.
Live na de herdenking met extra licht.
Voor de herdenking begon gingen we eerst live vanaf de Dam in het zes uur journaal. Alle toegangswegen naar de Dam waren toen al afgesloten en publiek werd door de politie weggestuurd. Dus alleen de duiven op de Dam en een paar cameraploegen bleven over. Toen we om zes uur live gingen voor het zes uur journaal was het helemaal stil op de Dam, op het gekoer en gevladder van de duiven na was er niets te horen. Het was een bijzondere ervaring.
Bijna Live.
Shot camera.
Tijdens de herdenking stond ik op het balkon van Koninklijke Industrieele Groote Club. Vlak na de herdenking begon het verlate acht uur journaal. Om rechtstreeks in de uitzending te komen heb ik een LiveU bij me. Een liveU is een apparaat waar ik mijn camera op aansluit en waarmee ik via 8 gecombineerde 4G-data verbindingen mijn beeld en geluid verzend naar Hilversum. Op die manier kan je dus rechtstreeks verbinding maken met de studio. De vragen die Kysia krijgt hoort ze via een oortje dat verbonden is met een telefoon. We zaten vrijwel aan de kop van dit bijzondere, verlate, acht uur journaal waar meer dan 3 miljoen mensen naar keken. De lamp stond aan, de LiveU werkte, de inbelverbinding voor de vragen werkte en de uitzending begon. Ik kan de vragen uit Hilversum niet horen en ik kan de uitzending niet live volgen (ook niet via mijn telefoon want dat is met te grote vertraging).
“Bijna Live”, zegt Kysia. Ik zie haar knikken, dus dat betekent dat er een vraag wordt gesteld en dat mijn shot live is. Er volgt een antwoord en weer een vraag. Na een tijdje rond ze af en praat naar een item toe. Ik werp een blik op de LiveU die bij mijn voeten op de grond ligt. Ik zie een venster op het schermpje dat ik nog nooit eerder gezien heb. Iets over een error en dat het video signaal niet kan worden gecodeerd en een OK button. Ik druk op “OK” en het ERROR schermpje floept weg, ik zie dat de verbinding is gestopt. Dus ik druk op de button “LIVE” in de hoop dat er weer verbinding wordt gemaakt. Dat gebeurt ook maar ik zie dat het beeld van mijn camera in het venstertje verschijnt. En weer verschijnt de foutmelding. “Er is iets mis”, zegt Kysia. “Ja, de verbinding is weg”, zeg ik. Hoe lang de verbinding al weg is weet ik dan nog niet. Na de instart zouden ze nog een keer bij ons terugkomen maar dat kan nu niet meer. Super balen natuurlijk dat die LiveU precies op dit moment crasht. Nog nooit eerder meegemaakt. Uiteindelijk bleek dat het beeld wegviel vrijwel aan het einde van “de live” en dat bijna niemand thuis het gemerkt heeft. Ondanks deze tegenslag kijk ik terug op een geweldige dag en een heel bijzondere ervaring! Je kan de uitzending hier terugkijken.
Slapen boven de bordelen, zwartwerken en twijfel over (on)vrijwilligheid. Dat is de realiteit van de rosse buurt in Leeuwarden, volgens meerdere bronnen het ‘afvoerputje’ van de prostitutiesector van Nederland.
De afgelopen weken heb ik voor Nieuwsuur een viertal onderwerpen gedraaid over prostitutie in met name het noorden van het land. Behalve veel rijden was het ook weer fijn werken met Judith Pennarts en Lune van der Meulen. Veel mensen willen in deze items niet met hun gezicht in beeld en daarom was er keer op keer voor mij weer de fijne uitdaging om de dames onherkenbaar te draaien. Een enkele keer heb ik zelf gefigureerd als potentiële klant, dus let goed op! Vanavond om 21.30 uur op NPO2 en de andere drie delen volgen de komende dagen (als het niet te onrustig wordt in het midden oosten).
“Jongens, het bureau belde me en vroeg me jullie dit bericht door te geven. Er is een nieuwe verordening afgegeven door de politie die activiteiten van buitenlandse journalisten verbiedt. Ze zeiden dat jullie heel, heel voorzichtig moeten zijn, ga niets buiten filmen. Voor het interview morgen met het zieke meisje, spring in de auto, film niets buiten en ga bij aankomst ongezien naar binnen. Laat je gezicht nergens zien.”
Uitzicht hotel.
Bericht van onze Iraanse begeleider, want ik ben weer in Iran geweest. Voor mij was het de vierde keer. De vorige keren was ik met Jan Eikelboom. Met Jan heb ik twee keer de verkiezingen verslagen en we hebben vijf jaar geleden een serie gedraaid over de stand van zaken op dat moment. Dieptepunt waren de verkiezingen in 2009 toen Jan en ik Iran werden uitgezet omdat er totale paniek uitbrak na de verkiezingen en wij niets meer mochten filmen.
Oorlogsmuseum Teheran.
Dit keer ben ik met Rudy Bouma naar Iran geweest. We gingen voor een aantal algemene verhalen zoals de sancties en vrouwenrechten. Iran is een islamitische dictatuur. Dat houdt in dit geval in dat er allemaal regeltjes zijn waar de bevolking last van heeft en zich eigenlijk liever niet aan wil houden. Regeltjes hebben we hier in Nederland natuurlijk ook. Snelheidslimiet, belasting betalen, niet roken binnen, niet discrimineren noem maar op. Als je die regeltjes in Nederland overtreedt dan krijg je een bekeuring en is het klaar.
In Iran gaat het anders. Je moet vooral niet openlijk kritisch zijn over het bewind. Vrouwen moeten in het openbaar een hoofddoek dragen en mogen niet dansen in het openbaar. Vrouwen mogen niet solo zingen op een podium en het drinken van alcohol is al helemaal uit den boze. Je mag in Iran grote gedeeltes van het internet niet bekijken, zoals facebook en twitter maar ook veel buitenlandse websites zijn afgesloten. Als je afwijkt van deze regels en iemand ziet dat en geeft het door, dan ben je de sjaak. Het vervelende is dat je niet weet wie je kan vertrouwen. Iedereen in je omgeving is een potentiële verklikker. Dus je buurman, een toevallige voorbijganger, de taxichauffeur, het kamermeisje, iemand in het publiek bij een optreden, een willekeurige politieagent op straat, iedereen kan een verklikker zijn. In Iran kan je elkaar niet vertrouwen en dat voel je de hele tijd.
Met die gedachte steeds in mijn achterhoofd loop ik samen met Rudy in Iran rond. Zodra je het vliegtuig uitstapt maak je onderdeel uit van het systeem van wantrouwen en doe je er aan mee. Je haalt je de gekste dingen in het hoofd. Zitten er camera’s en microfoons ingebouwd in onze hotelkamer, worden we telefonisch afgeluisterd, zouden ze inbreken op onze laptop en die leegtrekken en kopieren. Als we van de kamer af zijn wordt het materiaal dat wij gedraaid hebben dan bekeken door de geheime dienst en ligt het materiaal sowieso wel veilig op onze kamer. Worden we de hele dag achtervolgd? Allemaal dingen die misschien niet gebeuren maar misschien ook wel. Je bent dus de hele tijd op je hoedde. Dus, laptops en gedraaide schijven verstoppen we. Backups maken van het materiaal en die verstoppen we weer ergens anders.
Alles wat we willen draaien dat moet vooraf gemeld worden bij “het bureau” dat steeds toestemming voor alles moet geven. Als we naar een park willen om mensen te interviewen dan hebben we toestemming nodig. Gaan we naar een museum, dan ook eerst toestemming vragen. Interview met een deskundige, eerst toestemming. En zomaar iets gaan filmen zonder toestemming, tsja, dat is lastig in Iran. Want wat zou er eventueel kunnen gebeuren als je je niet aan de regels houdt, ik weet het niet…
We zaten in een prachtig hotel in noord Teheran. Uit mijn hotel kamer keken we uit op de hoge bergen met besneeuwde toppen. Op google maps had ik al gezien dat er aan de linkerkant van mijn uitzicht ergens een gevangenis zat. Ik was benieuwd en heb eens gekeken op wikipedia wat voor info er te vinden was. Iraanse gevangenissen zijn anders dan de Nederlandse gevangenissen constateer ik als ik op Wikipedia kijk. In de Evin gevangenis, schuin tegenover ons hotel, zitten 1500 mensen gevangen. Het gaat vooral om mensen met een andere politieke opvatting en journalisten met een andere mening. Mensen worden soms geëxecuteerd, vrouwen worden voor de zekerheid eerst verkracht zodat ze na hun dood niet per ongeluk als maagd richting hemel gaan maar dankzij de verkrachting rechtstreeks naar de hel. Als je niet wordt opgehangen dan word je eenzaam opgesloten in een cel van ongeveer 1,80 m bij 2 meter met alleen een raam in het plafond.
Met deze info in mijn achterhoofd is het anders werken dan thuis. In Nederland film je gewoon wat je ziet en als iemand er moeilijk over doet dan zeg je dat je op de openbare weg staat en dat het daarom mag. In Iran werkt dat dus anders.
De eerste zes dagen was het prima werken in Iran. Ondanks de strenge regels konden we bijna alles doen wat we wilden. Wat me opviel was dat als we iemand interviewden er naar mijn gevoel eerlijk en oprecht werd geantwoord. Dus als het bijvoorbeeld ging over een medicijntekort dan werd niet de schuld gegeven aan de sancties van Trump, maar stak men de hand in eigen boezem en werd er verteld dat het de schuld was van het bewind in Iran en pas daarna dat de sancties van de VS het al bestaande probleem groter maakten.
Dak Teheran
Op vrijdag werden uit het niets de benzineprijzen verdriedubbeld. Iedereen had het erover. De nieuwe prijzen, zo’n 30 eurocent per liter, zijn voor ons een lachertje, maar voor de Iraniërs gaat het om heel veel geld. Een Iraans maandinkomen is een fractie van wat wij hier verdienen. Op Instagram waren in de loop van de dag wat beelden te zien van mensen die elders in het land in opstand kwamen. Wij hebben Iraniërs geïnterviewd bij benzinepompen en zijn langs geweest bij een aantal taxichauffeurs die helemaal niet blij waren. In de loop van de dag werd het internet steeds langzamer en de volgende dag was het volledig plat gelegd. Dus geen facebook of instagram meer, ook niet via VPN. Maar ook geen Whatsapp, email of facetime. Communiceren was bijna niet meer mogelijk want ook telefoneren en sms werkte bijna niet meer.
Op dat moment waren we dus verstoken van actueel nieuws. Je kan zelf een paar honderd meter om je heen kijken maar wat er achter je horizon gebeurt dat weet je niet. We hadden ook nog de pech dat het weer was omgeslagen. Was het op vrijdag nog 15 graden, op zaterdag lag er een dik pak sneeuw en was Noord Teheran afgesloten van de rest van het land. De wegen stonden massief vast met wegglijdende auto’s, mensen konden niet meer voor of achteruit. Waarschijnlijk waren Rudy en ik één van de weinige, zo niet de enige, buitenlandse journalisten in Iran, maar we wisten door het gebrek aan internet niet wat er gaande was. Het werd ons op zaterdag streng verboden om nog iets te filmen en daarnaast was het ook onmogelijk om materiaal te verzenden via het internet naar Nederland. Het deed me denken aan 2009, de verkiezingen in Iran. Ook toen was het internet weg maar konden we vanwege de aanwezigheid van Associated Press in verband met de verkiezingen alsnog materiaal via de satelliet verzenden naar Nederland. Dat was nu niet mogelijk.
Perskaart
Omdat ons visum en de persvergunning afliep zijn we op zondag richting vliegveld gegaan om naar huis te gaan. Het voelt niet lekker om als cameraman en verslaggever een land te moeten verlaten waar juist heel veel nieuws te halen valt. Natuurlijk kan je gewoon tegen de regels in blijven en je ding doen, maar het vooruitzicht op een plekje in de Evin gevangenis geeft mij niet de juiste motivatie om dat te doen.
Hieronder het item YouTube item.
Hieronder kan je de drie items zien die we gedraaid hebben.
Vorige jaar oktober ben ik met Jan van Loenen, verslaggever Nieuwsuur, Timo de Rijk, directeur van het Design Museum Den Bosch en Almar Seinen, Nazi deskundige, naar München geweest om daar in archieven op zoek te gaan naar design uit de Nazitijd.
In München, de toenmalige hoofdstad van het Derde Rijk, daalden wij af in depots waar zelden iemand komt. De stukken die daar liggen opgeslagen krijgt het publiek nooit te zien, omdat het in Duitsland te gevoelig ligt. Zo’n tentoonstelling zouden de Duitsers dus zelf ook niet snel maken.
Timo de Rijk kijkt mijn beelden terug.
In het Haus der Kunst is na de oorlog heel veel, wat met de nazi’s te maken had, overhaast in de kelders van het gebouw neergeplempt om er maar van af te zijn. Schilderijen, bordjes, tafels met Nazi symbolen, je kan het zo gek niet bedenken. Deur dicht en weg is het, dachten ze waarschijnlijk. Timo en Almar trokken die deuren weer open. Geweldig indrukwekkend om te zien wat je dan tegenkomt en bovendien erg leuk om te filmen.
Op dezelfde dag waren we in een archief waar het vol stond met kasten met boeken en kranten uit de jaren 40. Niet alleen in het Duits, maar ook Nederlandse kranten. De telegraaf die berichtte over wel of geen oorlog, maar ook boeken waarin beschreven werd wat voor soort joden er allemaal zijn en hoe je ze herkent.
De Telegraaf vlak voor de oorlog begon.
Een paar uur later waren we op een plek waar ze honderden posters en affiches hadden liggen uit de Nazitijd. In nieuwstaat. Ze dachten er goed over na hoe ze hun boodschappen brachten. Die boodschappen daar gaat het hier niet om maar wel over hoé ze de boodschappen brachten en daar hadden ze heel goed over nagedacht!!!
Jan en ik zijn een paar dagen geleden naar het designmuseum in Den Bosch geweest waar ze de definitieve tentoonstelling aan het inrichten waren. Ik ga bijna nooit privé terug naar een tentoonstelling waar ik voor mijn werk ben geweest maar dat ben ik dit keer wel van plan. Heel bijzonder om te zien en ik raad iedereen aan om te gaan kijken.
